Technika notatek graficznych (wizualnych), znana również jako sketchnoting, może być dużym wsparciem i potężnym narzędziem wspierającym rozwój tych kluczowych kompetencji.
Jak?
W tym artykule omówię szerzej rozwój zdrowego krytyka przy pomocy notatek graficznych.
Czym są notatki graficzne?
Notatki graficzne to nielinearne łączenie tekstu z obrazkami. Mogą one przyjąć różną postać – rysunków, grafiki, ikon. Generalną zasadą jest obrazowanie tylko 1/3 ilości tekstu, aby nie było przesytu. To nie tylko sposób na zapisywanie informacji, ale także metoda angażowania umysłu na wielu poziomach, co przekłada się na lepsze zrozumienie i przyswajanie treści.
Notatki wizualne a kompetencje 4K
Kompetencje 4K to kluczowe umiejętności XXI wieku, na które warto postawić. Zostały szerzej omówione w książce Jérémy Lamri „Kompetencje XXI wieku”.
Są one następujące: kreatywność, krytyczne myślenie, komunikacja i współpraca. Po krótce opisze jak sketchnoting może przyczynić się do ich rozwoju:
- Kreatywność: Tworzenie notatek graficznych wymaga wykorzystania wyobraźni i umiejętności twórczego myślenia.
- Krytyczne myślenie: Proces tworzenia notatek graficznych wymaga analizy, syntezy i selekcji informacji. Trzeba zdecydować, które informacje są najważniejsze i jak je najlepiej przedstawić wizualnie, aby nie przeładować notatki treścią i formą.
- Komunikacja: Notatki graficzne są doskonałym narzędziem do komunikacji. Stają się uniwersalnym językiem, który może być zrozumiany przez różne grupy odbiorców: od dzieci, aż po osoby starsze. Nie bez powodu mówi się, że „1 obraz jest więcej wart niż 1000 słów” 😊
- Kooperacja: Sketchnoting może być również świetnym narzędziem do współpracy. Można tworzyć notatki graficzne razem z innymi, wymieniając się pomysłami i inspiracjami. Pozwalają one zobrazować burzę mózgów, uwolnić większą sieć skojarzeń i rozwijać pierwotne pomysły.
Notatki graficzne a krytyczne myślenie
Sketchnoting jest nie tylko narzędziem do zapisywania informacji, ale także potężnym narzędziem wspierającym krytyczne myślenie.
Kiedy tworzysz notatki graficzne, musisz przetworzyć informacje, które słyszysz lub widzisz. Następnie zdecydować, co jest ważne, ustalić hierarchię i przedstawić te informacje w sposób, który ma sens dla nas i dla innych.
W teorii brzmi to prosto, ale w praktyce… niekoniecznie 😉
Ważne pytania przy tworzeniu notatek
Pryz ich tworzeniu trzeba zadać sobie najważniejsze pytanie – „Dla kogo je tworzę?” Można je robić dla siebie oraz dla innych. Gdy tworzysz coś dla użytku własnego, to skróty, skojarzenia i rysunki mogą być rozumiane tylko przez Ciebie. Jeżeli jednak chcesz się podzielić tym z innymi, to pamiętaj o uniwersalnych skojarzeniach lub dopisaniu wyjaśnień.
Na początku i w trakcie musisz zadać sobie pytania:
- Jaka jest kolejność informacji?
- Po co to chcę umieścić w notatce?
- Jak mogę to najlepiej przedstawić?
- Ile czasu zajmie mi opracowanie tego?
- Czy opłaca się skupiać na tym zagadnieniu?
- Jakie są kluczowe punkty, które chcę przekazać?
Odpowiedzi na te pytania pomogą ci tworzyć praktyczne notatki.
Dodatkowo, sketchnoting pomaga nam rozwijać umiejętność krytycznego słuchania. Kiedy tworzymy notatki podczas wykładu lub prezentacji, trzeba uważnie słuchać i zrozumieć, co mówca stara się przekazać. Gdy wyłapiesz „co autor miał na myśli” to będzie ci łatwiej to przedstawić w graficznym podsumowaniu.
Formaty
- Sketchnoting – proces tworzenia wizualnych notatek za pomocą obrazów, symboli i tekstów. Jest to efektywne narzędzie do nauki, zrozumienia i zapamiętywania informacji. Zwykle takie notatki są tworzone na kartce papieru, od formatu A5 do A3 lub przy pomocy tabletu graficznego. Osoby tworzą je dla indywidualnych potrzeb, jednak może to być też dystrybuowane dla publiczności. Celem jest uchwycenie kluczowych punktów dyskusji lub aspektów prezentacji w formie łatwej do zrozumienia i odtworzenia.
- Graphic recording – technika wizualizacji, która polega na tworzeniu notatek większego formatu na żywo podczas wydarzeń, takich jak spotkania, warsztaty, panele czy konferencje. Mogą być tworzone ręcznie lub przy pomocy tabletu graficznego. Pomaga zaangażować uczestników przez skupienie na tworzonej notatce i wyłuskanie najważniejszych punktów wystąpienia, z którymi chcą zostawić odbiorców lub przy promocji kolejnych wydarzeń.
Obydwie formy angażują obie półkule mózgu, co pozwala na lepsze przyswajanie, przetwarzanie i odtwarzanie informacji, zarówno przez twórcę, jak i odbiorcę. Dzięki temu uczestnicy mogą lepiej zrozumieć i zapamiętać, a następnie przypomnieć sobie najważniejsze kwestie z przedstawionej treści. Ta praktyka angażuje umysł w procesie krytycznego myślenia, pomagając nam lepiej zrozumieć i przetworzyć informacje.
Moment tworzenia notatek
Tworzenie notatek graficznych, czy to na żywo, czy asynchronicznie, jest kluczowym elementem procesu uczenia się i komunikacji.
Kiedy tworzysz notatki graficzne na żywo, jesteś zmuszony natychmiast przetwarzać informacje i przekształcać je w zrozumiałe obrazy. To pozwala nam na bieżąco śledzić rozwój myśli i pomaga utrwalić informacje w naszej pamięci. Jednak wiąże się to z dużym poziomem adrenaliny, w szczególności, gdy inni patrzą Ci zza ramienia., np. graphic recording podczas wydarzenia. Zwykle jest tak, że nie ma za dużo czasu na dodawanie nowych informacji po stworzeniu takich notatek, tylko projekt zrobiony = gotowy i przekazany odbiorcy.
Z drugiej strony, tworzenie notatek graficznych asynchronicznie daje nam więcej czasu na przemyślenie i analizę informacji oraz dodanie dodatkowych informacji po materiale. Możesz spędzić więcej czasu na dopracowaniu szczegółów i spróbowanie różnych form prezentacji treści tak, aby jak najlepiej przedstawiała dane zagadnienie i była jak najbardziej przydatna dla odbiorców.
Przygotowanie się do tworzenia notatek
- Koncentracja – o niej więcej poniżej
- Znajomość tematu – warto zgłębić wiedzę nt. obszaru prelekcji i poruszanych zagadnień, aby w trakcie tworzenia notatek nie było efektu zaskoczenia. Chodzi o to, aby jak najmniej spędzać czasu na szukanie wyjaśnień kiedy czas goni.
- Bank ikon – podstawowe zobrazowania różnych pojęć, np. żarówka – pomysł, wskazówka, kalendarz – ważna data lub terminarz. Jest pomocny przy wykorzystaniu skojarzeń, które znasz i nie zastanawianiu się jak dany element narysować najszybciej, tylko sprawnym znalezieniu odpowiedniego symbolu. Może być w formie notesu lub elektronicznej.
- Narzędzia – kartka, długopis(y) lub tablet graficzny i karteczki post-it (do zapisywania myśli, które wpadają w trakcie)
Sketchnoting a koncentracja
To jest szczególnie ważne w dzisiejszych czasach, kiedy jesteś bombardowani informacjami z różnych źródeł. Tworzenie notatek graficznych wymaga skupienia i zaangażowania ze strony twórcy.
Sketchnoting pomaga skupić się na przesianiu informacji, zignorowania tych nieistotnych i uwypukleniu tych najważniejszych. Gdy skupiasz się na jednym zagadnieniu, to nie powinieneś rozpraszać się innymi kwestiami, jak ludzie, warunki pogodowe, czy ergonomia pomieszczenia (czy np. co było w poprzednim punkcie).
O co warto zadbać?
- Nawodnienie i jedzenie – nie polecam tworzyć notatek na głodnego i z pustym żołądkiem;
- Sen i regeneracja – mało snu może sprawić, że będziesz rozdrażniony lub mało skoncentrowany, a to sprawi, że stracisz uwagę i coś ci umknie podczas tworzenia podsumowania
- Techniki relaksacji i rozluźniania się – np. medytacja, praca z oddechem, pozycje mocy, aby stres Cię nie zjadł przed i w trakcie tworzenia notatek.
Proces przygotowania do stworzenia notatek graficznych wymaga: uważności, skupienia i krytycznego myślenia na każdym etapie procesu tworzenia takiego podsumowania.
Podsumowanie
Sketchnoting to potężne narzędzie wspierające rozwój kompetencji XXI wieku, m.in. krytyczne myślenie. Umożliwia nie tylko zapisywanie informacji, ale także ich analizę i tworzenie powiązań między różnymi koncepcjami. To też pomoże ci w ocenie informacji i podjęciu decyzji, co jest ważne, a co nie.
Proces ten angażuje obie półkule mózgu, co pozwala na lepsze przyswojanie i przetworzanie informacji. Dzięki temu jesteśmy w stanie natychmiast przekształcać je w zrozumiałe obrazy, co pomaga utrwalić zagadnienia w pamięci. Dzięki nim wiele osób jest w stanie przyswoić dany materiał szybciej, efektywniej i z przyjemnością 😉
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o technice sketchnotingu, to wejdź na https://beatrysy.pl/ lub zapisz się do newslettera w celu pogłębienia tematu kompetencji XXI wieku i myślenia wizualnego: https://bit.ly/WizualnyNewsletter
Linki do ciekawych artykułów:
